Ta strona korzysta z plików cookie. Korzystamy z plików cookies zapisujących dane użytkownika. Przeglądając naszą stronę wyrażasz zgodę na ich używanie. Według obecnie obowiązujących przepisów prawa możesz je wyłączyć zmieniając ustawienia przeglądarki. Więcej »
zamknij
Artykuł: Prostata

Prostata(gruczoł krokowy, stercz) to jeden narządów męskiego układu moczowo-płciowego.

Znajduje się ona pod pęcherzem moczowym i okala cewkę moczową.

 

Wielkością i kształtem przypomina kasztana.

 

Główną funkcją gruczołu krokowego jest produkcja wydzieliny, która wchodzi w skład spermy i pełni funkcje odżywcze względem plemników.

 

Niemała część mężczyzn nie jest świadoma posiadania tego narządu, dopóki nie pojawią się u nich pierwsze symptomy jego schorzenia.

 

 

A te dotykają sporą część panów w wieku średnim i starszym.

 

Do najczęstszych chorób prostaty należy jej łagodny przerost, stany zapalne oraz nowotwory złośliwe.

 

Przerost tego organu związany jest w dużej mierze ze zmianami, które zachodzą w męskim układzie hormonalnym w okresie andropenii.

 

Z różnym nasileniem, dotyka on co najmniej 50% mężczyzn po 50 roku życia.

 

W krajach wysokorozwiniętych z USA na czele wskaźnik ten sięga nawet 80%.

 

Dotychczas uważano, że głównym czynnikiem decydującym o rozroście prostaty jest kumulacja DHT (dihydrotestosteronu), w który przekształcany jest docierający tam testosteron, i który wpływa na rozwój tego narządu w okresie fizjologicznych skoków w wydzielaniu testosteronu.

 

Od jakiegoś czasu pojawiają się też przesłanki, wskazujące na to, że istotnym zjawiskiem w kontekście chorób prostaty są zmiany w proporcjach między androgenami i estrogenami na niekorzyść tych pierwszych.

 

W badaniach przeprowadzonych w Japonii i USA wykazano, że w powiększonej prostacie dochodzi dodatkowo zwiększenia aktywności enzymu konwertującego testosteron do estradiolu.

 

Coraz częściej diagnozowanym schorzeniem gruczołu krokowego jest jego złośliwy nowotwór.

 

W ciągu ostatnich 30 lat, zwłaszcza w krajach wysokorozwiniętych, częstość zachorowań wzrosła około 5-krotnie. Aktualnie, pod względem liczby przypadków wśród mężczyzn Polsce ustępuje on jedynie rakowi płuca.

 

Podłoże choroby wciąż nie jest do końca poznane, choć wiadomo, że istotną rolę odgrywają tu czynniki hormonalne, a pośrednio również inne procesy związane ze starzeniem się organizmu.

 

Schorzenie dotyczy przede wszystkim mężczyzn w okresie andropenii, a jego ryzyko istotnie wzrasta wraz z wiekiem oraz w przypadku wcześniejszego wystąpienia w rodzinie.

 

Bardzo duże znaczenie ma tu również nasilenie procesów oksydacyjnych, co z jednej strony związane jest ze starzeniem się, a z drugiej wskazuje na udział czynników związanych ze stylem życia, dietą, narażeniem na toksyny środowiskowe oraz występowaniem innych chorób prostaty.

 

Według badań, do elementów predysponujących do rozwoju tego typu nowotworu należą przede wszystkim:

 

  • zbyt mała aktywność fizyczna,
  • otyłość (wiąże się ona zwłaszcza z występowaniem agresywnych form choroby i większą śmiertelnością),
  • palenie tytoniu;,
  • niedostateczna ilość antyoksydantów i nienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie,

 

Zapalanie prostaty to najrzadziej występujące schorzenie tego organu, dotyczy ok. 10% przypadków. Zdarza się jednak, że powoduje bardzo uciążliwe dolegliwości.

 

Jakie objawy towarzyszą chorobom gruczołu krokowego?

 

W przypadku łagodnego przerostu symptomy zależą od stopnia powiększenia narządu i zwykle nasilają się wraz z upływem czasu.

 

Objawy związane są przede wszystkim z faktem, że powiększona prostata zaczyna uciskać cewkę moczową, powodując miejscowe ograniczenie jej światła. Powoduje to problemy z oddawaniem moczu – wydłużenie czasu, osłabienie siły strumienia i jego przerywanie, uczucie zalegania w pęcherzu po opuszczeniu toalety, nietrzymanie lub wykapywanie moczu.

 

Przy postępującym rozroście, gruczoł krokowy może zacząć uciskać również na pęcherz moczowy, co często wiąże się gwałtowną potrzebą oddania moczu, koniecznością częstszych wizyt w toalecie, również w nocy.

 

Może dochodzić też do zakażeń układu moczowego czy powstawania kamieni w pęcherzu. W zaawansowanych przypadkach zdarza się, że powiększona prostata całkowicie uniemożliwia odpływ moczu z napełnionego pęcherza, co stwarza ryzyko ostrego zatrucia toksynami, które jest jest stanem zagrożenia życia.

 

Rak gruczołu krokowego może wiązać się różnymi dolegliwościami w zależności od jego typu, umiejscowienia i zaawansowania.

 

To co bardzo istotne w kontekście rozpoznania choroby, to fakt, przez długi czas (nawet do 20 lat) może rozwijać się ona bezobjawowo.

 

Dolegliwości pojawiające się w jej przebiegu mogą być bardzo podobne do tych, które występują w łagodnym przeroście.

 

Ponadto zdarzają się tu trudności z wypróżnieniem, występowanie bólu i pieczenia przy oddawaniu stolca, pojawienie się krwi w moczu lub spermie, zaburzenia erekcji, bóle podburza oraz pleców na wysokości odcinka lędźwiowego i piersiowego kręgosłupa.

 

Objawy zapalenia gruczołu krokowego zależą od jego charakteru.

 

Najczęściej mamy do czynienia z postacią chroniczną, określaną jako zespól przewlekłego bólu miednicy mniejszej.

 

Dolegliwości mają charakter nawrotowy. Ból o znacznym nasileniu może dotyczyć nie tylko okolic intymnych, ale również kości krzyżowej, czy towarzyszyć oddawaniu moczu (wraz z pieczeniem i osłabieniem jego strumienia).

 

Występować mogą tu także problemy w funkcjach seksualnych jak zaburzenia erekcji, ejakulacji czy obecność krwi spermie.

 

Co mogą zrobić mężczyźni, aby zadbać o zdrowie swojej prostaty?

 

Przede wszystkim, trzeba podkreślić, że każdy niepokojąca dolegliwość ze strony układu moczowo-płciowego powinna skłonić mężczyznę do wizyty u urologa.

 

Nabiera to szczególnego znaczenia po przekroczeniu 50 roku życia lub w przypadku obciążenia genetycznego, kiedy to wizyty kontrolne powinny odbywać się każdego roku.

 

Dlaczego jest to aż tak istotne?

 

Przede wszystkim za względu na ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego. Wykrycie go w stadium bezobjawowym wiąże z bardzo dobrymi rokowaniami.

 

Przynajmniej 25% rozpoznań dotyczy jednak zaawansowanych przypadków z przerzutami.

 

Sytuacja ta jest spowodowana nie tylko ograniczoną ilością symptomów choroby we wczesnym etapie rozwoju, ale również z faktem, że mężczyźni nierzadko lekceważą pojawiające się objawy lub uważają, że ich problem ma wstydliwy charakter.

 

Wydaje się, że jest to zjawisko szczególnie charakterystyczne w naszym kraju i może przyczyniać się do stosunkowo dużego (w porównaniu do krajów zachodnich) współczynnika śmiertelności.

 

W ramach profilaktyki bardzo istotne jest wprowadzenie odpowiednich nawyków i diety (a w razie potrzeby suplementacji), które z jednej strony pozwolą utrzymać prawidłowe funkcjonowanie układu hormonalnego (z uwzględnieniem równowagi na poziomie andro- i estrogeny), a z drugiej przyczynią się redukcji stresu oksydacyjnego i sprawnego działania układu immunologicznego.

 

W tego rodzaju diecie nie powinno zabraknąć źródeł antyoksydantów, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, minerałów – zwłaszcza cynku i selenu oaz wybranych produktów typu „superfoods” o właściwościach immunomodulujących.

 

Należy codziennie spożywać kilka porcji różnorodnych warzyw i owoców, ze szczególnym uwzględnieniem tych bogatych w karotenoidy (czy o żółtej, pomarańczowej i czerwonej barwie), a zwłaszcza likopenu zawartego w pomidorach – w jednym z badań dowiedziono, że spożycie ok 10 pomidorów tygodniowo w postaci przecierów czy sosów (w tej postaci, po podgrzaniu likopen jest najlepiej przyswajalny) może zmniejszyć ryzyko raka prostaty nawet o 35%!

 

Ważnym elementem żywienia jest również wysoki udział dobrej jakości tłuszczów roślinnych – oliwy z oliwek, oleju rydzowego, świeżego oleju lnianego, awokado, orzechów włoskich oraz tłustych ryb (lub suplementacji kwasów tłuszczowych omega 3).

 

Poza istotnym działaniem przeciwzapalnym wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, orzechy i nasiona, oraz wytworzone z nich oleje są źródłem witaminy E, która również jest silnym przeciwutleniaczem i działa ochronnie na gruczoł krokowy.

 

Podczas jednego z badań nad ilościami antyoksydantów w organizmie zauważono, że wśród mężczyzn z najwyższym wysyceniem gamma-tokoferolem (jednej z postaci witaminy E) częstość zachorowań na raka prostaty była prawie 5-krotnie niższa niż u tych z najmniejszym poziomem tego związku.

 

W celu dostarczenia z dietą odpowiednich ilości cynku i selenu warto włączyć do niej pestki dyni i orzechy brazylijskie.

 

Wśród pozostałych produktów wspierających prewencję nowotworów prostaty warto wymienić imbir, kurkumę, czosnek, zieloną herbatę, oregano i inne przyprawy z grupy tzw. ziół prowansalskich i korzennych.

 

Wśród czynników związanych ze stylem życia duże znaczenie ma unikanie dymu tytoniowego (również w postaci „palenia” biernego) i nadmiernych ilości alkoholu oraz utrzymywanie umiarkowanej aktywności fizycznej.

 

W przypadku przewlekłej terapii lekami z grupy NLPZ czy statynami, warto ocenić ze specjalistą bilans korzyści i potencjalnych skutków ubocznych, a w razie potrzeby rozważyć dodatkowo suplementację odpowiednio – witaminą C czy koenzymem Q10 (którego ilość jest redukowana podczas przyjmowania leków obniżających stężenie cholesterolu).

 

W naszej szerokości geograficznej duże znaczenie w prewencji i wsparciu terapii nowotworów prostaty należy przypisać również suplementacji witaminy D.

Więcej wskazówek dotyczących odpowiednich nawyków i diety sprzyjającej prawidłowemu funkcjonowaniu męskiego układu hormonalnego w naszych poprzednich artykułach:

 

 

 

 

Źródła

P. Pilch i wsp., Stres oksydacyjny i jego rola w chorobach gruczołu krokowego, Przegląd Lekarski 2012 / 69 / 12

A. Guzik i wsp., Rola estrogenów i czynników środowiskowych w raku prostaty, Bromat. chem. toksykol. – XLVII, 2014, 1, str. 57 – 63

M. Bębenek, J. Błaszczyk, Czy polskim mężczyznom grozi epidemia raka gruczołu krokowego?, Nowotwory Journal of Oncology 2013, volume 63, number 2, 171–175

Richard F. Mould „Statystyka zachorowań na nowotwory ze szczególnym uwzględnieniem raka prostaty, okrężnicy i odbytnicy, płuca oraz piersi i szyjki macicy, Nowotwory Journal of Oncology • 2008, volume 58 Number 3, 213–220

A. Kuryłowicz i wsp., Wpływ niedoboru witaminy D na rozwój nowotworów i chorób autoimmunologicznych, Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 58; Numer/Number 2/2007

S.H. Buhner, Naturalny testosteron

http://onkologia.org.pl/nowotwory-zlosliwe-gruczolu-krokowego-c61/

http://onkologia.org.pl/rak-gruczolu-krokowego/