Niesteroidowe leki przeciwzapalne - NLPZ wraz z kwasem acetylosalicylowym należą do najczęściej przepisywanych leków na świecie. Codziennie przyjmuje je ponad 30 milionów ludzi (a to tylko oficjalne statystyki).

Mimo, że dla niektórych wymienione nazwy mogą brzmieć tajemniczo, to ciężko wyobrazić sobie, żeby w typowej domowej apteczce brakowało popularnej aspiryny czy ibuprofenu.

 

Z jednej strony, leki z tej grupy mają duże znaczenie w terapii (zwłaszcza krótkotrwałej) bólu czy stanów zapalnych. Z drugiej - ze względu na fakt, że znaczna część z nich jest dostępna bez recepty - bywają traktowane wręcz jak cukierki na ból głowy czy przeziębienie. 

Jest to niepokojące zjawisko, bo jak każdy lek, "NLPZty" wykazują określone skutki uboczne, które nasilają się zwłaszcza w przypadku długotrwałego lub nieumiejętnego ich stosowania. 

 

Skutki uboczne związane z przyjmowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych są związane przede wszystkim z pogorszeniem funkcjonowania przewodu pokarmowego (a to - w zależności od nasilenia - może stanowić podwalinę wielu innych problemów zdrowotnych, wszak nasz organizm działa jak system naczyń połączonych).

 

I to jest wiadomość, która powinna być dla nas szczególnie ważna. Żyjemy w czasach, które same w sobie, są bardzo niesprzyjające dla zdrowia przewodu pokarmowego.

Przewlekły stres, brak snu, przetworzona dieta, nadmiar cukrów - to czynniki, które istotnie obciążają nasz układ trawienny. Lawinowo wręcz rośnie liczba osób (często niezdiagnozowanych) z zapaleniem błony śluzowej żołądka, dysbiozą bakterii jelitowych czy stłuszczeniem wątroby.

To wszystko sprawia, że skutki uboczne stosowania leków z grupy nlpz mogą pojawiać się stosunkowo szybko i w dużym nasileniu. 

 

Czy to oznacza, że poddając się terapii tego typu lekami jesteśmy od razu na przegranej pozycji?

Na szczęście nie! 

Tu z pomocą przychodzi nam odpowiednia suplementacja. W tym  przypadku ukłony należą się (wciąż niedocenianej) witaminie C.

 

Przeciwzapalne działanie aspiryny, polega przede wszystkim na hamowaniu enzymu COX, którego aktywność wiąże się z "uruchomieniem" reakcji zapalnej. 

Podobny enzym znajduje się w błonie śluzowej żołądka i odpowiada za syntezę pewnych cząstek śluzu, który w przewodzie pokarmowym pełni m.in funkcje ochronne.

 

Niestety kwas acetylosalicylowy, nie jest na tyle mądry, żeby wiedzieć, który z enzymów trzeba zablokować - stąd pożądany efekt antyzapalny wiąże się ze zmniejszeniem ilości ochronnego śluzu i wzrostem produkcji kwasu solnego w żołądku.

Przedłużanie się takiej sytuacji może prowadzić do choroby wrzodowej czy mikrokrwawień w przewodzie pokarmowym (zwłaszcza gdy kw. acetylosalicylowy jest przyjmowany łącznie z innymi lekami nlpz).

 

Błona śluzowa żołądka jest również jednym z największych rezerwuarów witaminy C w organizmie (znajduje się jej tu ok. 25 razy więcej niż w osoczu krwi).

W trakcie terapii opisywaną substancją, dochodzi do zmniejszenia ilości witaminy C zarówno w błonie w śluzowej żołądka jak i tkankach. Obniżona zostaje również aktywność ważnych enzymów biorących udział w procesach antyoksydacyjnych. 

 

Suplementacja witaminy C podczas terapii kwasem acetylosalicylowym daje szczególnie korzystne efekty, ze względu na jej wielotorowe działanie.

Witamina ta działa ochronnie w stosunku do błony śluzowej przewodu pokarmowego, jako przeciwutleniacz poprawia działanie systemu antyoksydacji oraz polepsza działanie samego kwasu acetylosalicylowego, wzmacniając działanie ochronne na funkcjonowanie układu immunologicznego, w tym na jego funkcje antybakteryjne. 

 

Zalecane dawki suplementacyjne witaminy C w tym wypadku wynoszą od 500 do 2000 mg dziennie w dawkach podzielonych. 

W terapii stanów zapalnych i zwyrodnieniowych w obrębie układu ruchu prowadzonej przy pomocy leków nlpz, zaleca się dodatkowo suplementację witaminy E dla wzmocnienia działania przeciwzapalnego i antyutleniajacego w dawkach 200 - 1000 j.m. alfatokoferolu. 

 

W przypadku długotrwałej terapii nlpz, zwłaszcza salicylanami, warto również zadbać o dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości witaminy B12 i kwasu foliowego. Terapia lekami z tej grupy, może modulować metabolizm wymienionych witamin, a w przypadku kwasu acetylosalicylowego doprowadzać też do zwiększenia ilości wydalanego kwasu foliowego.

W związku z ryzykiem wystąpienia tego rodzaju działań niepożądanych, wskazane jest regularne badanie poziomu homocysteiny w organizmie. 

 

Kolejnym parametrem, który może ulec obniżeniu w terapii lekami nlpz jest stężenie żelaza. Jest to skutek związany z długotrwałym przyjmowaniem leków z tej grupy i będący następstwem pogorszeniem wchłaniania tego pierwiastka lub wystąpieniem mikrokrwawień przewodu pokarmowego. 

Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia niedoborów żelaza, warto spożywać pokarmy bogate w ten pierwiastek z dodatkiem witaminy C, która zwiększa jego przyswajalność. 
 

Bibliografia:

Stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych w Polsce — badanie ankietowe u 38 tysięcy chorych; Gastroenterologia Kliniczna 2011, tom 3, nr 2

Niesteroidowe leki przeciwzapalne — fakty, mity i kontrowersje dotyczące ryzyka sercowo-naczyniowego oraz ryzyka powikłań ze strony przewodu pokarmowego; Choroby Serca i Naczyń 2012, tom 9, nr 3.   

Grober Uwe, Leki i mikroskładniki odżywcze, MedPharm 2015.